पिसएबी र एनटिभी वर्ल्ड : नेपाललाई विश्वसामु चिनाउने नयाँ अध्याय

काठमाडौँ- विश्वमा सार्वजनिक सेवा प्रसारणको अभ्यास हुन थालेको लगभग एक शताब्दी भैसके पनि हाम्रो लागि यो नयाँ यात्रा हो । संघीय संसदले पारित गरेको सार्वजनिक सेवा प्रसारण ऐनमा सम्माननीय राष्ट्रपतिज्यूबाट प्रमाणीकरण भएको ३१औं दिनमा प्रारम्भ हुने कानुनी व्यवस्था बमोजिम यो ऐन २०८१ कात्तिक २३ गतेबाट प्रारम्भ भयो । तर, यसको अभ्यास भने नयाँ सञ्चालक समितिको नियुक्तिसँगै २०८१ पुसदेखि भएको हो ।

ऐतिहासिक विरासत बोकेका राज्यका दुई अग्रणी प्रसारण संस्थाहरु रेडियो नेपाल र नेपाल टेलिभिजन कानुनतः यसमा स्वतः रुपान्तरण भए । तर, व्यवहारमा रुपान्तरणका लागि थुप्रै कानुनी प्रबन्ध र तयारीहरु गर्नुपर्ने आवश्यकता थियो र छ पनि ।

हामीले यस अवधिमा सरोकारवाला पक्ष तथा विज्ञहरुको सहभागितामा कर्मचारीको सेवा शर्त र सुविधा सम्बन्धी विनियमावली, आर्थिक प्रशासनसम्बन्धी विनियमावली, कर्मचारीको दरवन्दी पुनरावलोकन तथा पुनर्संरचनाका लागि ओ एण्ड एम सर्भे, स्वेच्छिक अवकाश योजनाको कार्यविधी लगायत संक्रमणकालीन व्यवस्था अन्तर्गत गर्नुपर्ने कानुनका मस्यौदा तयार गरिसकेका छौँ । यसलाई अब चाँडै नै मन्त्रालयमा पेश गर्ने तयारी छ ।

भिन्न कार्यवातावरण, कानुनी संरचना र मनोविज्ञानमा हुर्किएका दुई संस्थाका कर्मचारीलाई एउटै लय र प्रबन्धमा अघि बढाउनु निकै जटिल कार्य भएपनि यसलाई हामीले सहअस्तित्वका आधारमा सहकार्य र साझा मनोविज्ञानको विकास गर्दै सहजताका साथ अघि बढाएका छौँ ।

ऐतिहासिक विरासत बोकेका राज्यका दुई अग्रणी प्रसारण संस्थाहरु रेडियो नेपाल र नेपाल टेलिभिजन कानुनतः यसमा स्वतः रुपान्तरण भए । तर, व्यवहारमा रुपान्तरणका लागि थुप्रै कानुनी प्रबन्ध र तयारीहरु गर्नुपर्ने आवश्यकता थियो र छ पनि ।

यस आर्थिक वर्ष भित्रै सम्पूर्ण कानुनी प्रबन्ध गरेर यो चक्र पुरा गर्ने हाम्रो योजना छ ।

लामो समयदेखि थाती रहेका जग्गाको स्वामित्व हस्तान्तरण, कर्मचारीको पदपूर्तिलगायतका कतिपय कार्यहरु यसबीचमा हामीले सम्पन्न गरेका छौँ । यसले संस्थाको साख बृद्धि र कर्मचारीबीच उत्प्रेरणा जागृत गर्न मद्दत पुगेको हाम्रो विश्वास छ ।

सार्वजनिक सेवा प्रसारणमा रुपान्तरण भनेको दुई संस्थाको एकीकरण मात्र होइन, यसको पहुँच, प्रभाव, प्रस्तुति र पहिचानमा परिवर्तन पनि हो । सर्वव्यापकता, स्वायत्तता, स्वतन्त्रता, सर्वेत्कृष्टता, विविधता, जवाफदेहिता र नवीनता सार्वजनिक सेवा प्रसारणका अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता हुन् । लोकतन्त्रको प्रवर्द्धन र नागरिक हकको वकालत गर्नु पनि यसको दायित्व हो ।

हामी सार्वजनिक सेवा प्रसारणको अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता र राष्ट्रिय आवश्यकतालाई बोध गर्दै नागरिक पहिलो (People First) को अवधारणाका साथ आफूलाई रुपान्तरण गर्दै अघि बढेका छौँ ।

हाम्रा तीन माध्यम रेडियो, टेलिभिजन र डिजिटल प्ल्याटफर्म अनि तीन प्राथमिकता राष्ट्रिय एकता, समृद्धि र विपदमा नागरिकको जीवन रक्षा रहेका छन् ।

यसै अवधारणाका आधारमा हामीले प्रविधि र प्रसारण केन्द्रहरुको सुधार एवं विस्तार गर्दै प्रसारण पहुँच क्रमशः बढाइरहेका छौँ । यसैगरी नयाँ पुस्ताको पहिलो रोजाइ र आमनागरिकको जीवनशैली बनेको डिजिटल प्ल्याटफर्ममार्फतको पहुँचलाई पनि नयाँ स्वरुपमा अघि बढाइरहेका छौँ।

समाचारका विषयवस्तुको पुनः प्राथमिकीकरण गरेका छौँ । प्रस्तुतिको शैली बदलेका छौँ । हिजो राष्ट्रिय प्रसारणमा कहिल्यै नजोडिएका समुदाय, क्षेत्र, भाषा, संस्कृति र धरोहर आज हाम्रो मूल प्रवाह बनेका छन । हामी आफ्नो सभ्यता, मौलिक चिन्तन प्रणाली र राष्ट्रिय गौरवको ज्ञान र साझा मनोविज्ञानलाई पुन:जागृत गर्न नागरिक शिक्षाका नयाँ आयामहरुलाई हाम्रा समाचार र कार्यक्रममार्फत अघि बढाइरहेका छौं ।

हाम्रा तीन माध्यम रेडियो, टेलिभिजन र डिजिटल प्ल्याटफर्म अनि तीन प्राथमिकता राष्ट्रिय एकता, समृद्धि र विपदमा नागरिकको जीवन रक्षा रहेका छन् ।

मुलुकमा विभिन्न कालखण्डमा भएका जनआन्दोलन र विद्रोहमार्फत नेपाली जनताले परिवर्तनका आकांक्षाहरु व्यक्त गरेका छन् । पछिल्लो समय भदौ २३ गते जेन-जी पुस्ताले गरेको विद्रोहको आजै दुई महिना पुगेको छ । हरेक आन्दोलन र विद्रोहको मूल सन्देश सवैखाले विभेदको अन्त्य, सामाजिक बहिष्करणमा परेका वर्ग समुदायको मूल प्रवाहीकरण, लोकतन्त्रको सही अभ्यास एवं सुशासन र समृद्धिमार्फत नेपाली जनताको जीवनमा परिवर्तन ल्याउने नै रहेको छ । हामी हाम्रा विषयवस्तुमार्फत त्यस भूमिकामा खरो उत्रिनुपर्ने छ ।

सार्वजनिक सेवा प्रसारणको विषयवस्तु र प्रस्तुतिमा सुधारको प्रारम्भ हामीले पिएसबी कार्यान्वयनको एक महिना नबित्दै गत माघ पहिलो साता विषय विज्ञ र सरोकारवालाहरुको व्यापक सहभागितामा तीन दिनसम्म श्रृंखलाबद्ध छलफलसहितको प्रि–लञ्चिङ समारोह आयोजनसहित गरेका थियौँ । त्यो क्रमलाई निरन्तरता दिएका छौँ।

हरेक आन्दोलन र विद्रोहको मूल सन्देश सवैखाले विभेदको अन्त्य, सामाजिक बहिष्करणमा परेका वर्ग समुदायको मूल प्रवाहीकरण, लोकतन्त्रको सही अभ्यास एवं सुशासन र समृद्धिमार्फत नेपाली जनताको जीवनमा परिवर्तन ल्याउने नै रहेको छ । हामी हाम्रा विषयवस्तुमार्फत त्यस भूमिकामा खरो उत्रिनुपर्ने छ ।

आज हामी सार्वजनिक सेवा प्रसारण नेपालको अर्को महत्वपूर्ण एवं ऐतिहासिक चरणमा प्रवेश गरेका छौंँ। प्रथम वार्षिकोत्सवको यो अवसरमा सम्माननीय राष्ट्रपतिज्यूबाट सार्वजनिक सेवा प्रसारणको औपचारिक शुभारम्भ भएको छ । र, यही अवसरमा सम्माननीय राष्ट्रपतिज्यूबाटै सार्वजनिक सेवा प्रसारण नेपालको अंग्रेजी च्यानल एनटिभी वल्र्डको प्रसारण पनि शुभारम्भ भइसकेको छ।

एनटिभी वल्र्डको शुभारम्भ नेपाल टेलिभिजनले विगत छ वर्षदेखि गरिरहेको पहलको परिणाम हो । हामीलाई लाग्छ, यो सार्वजनिक सेवा प्रसारण नेपाल र नेपाली मिडिया जगतको मात्र होइन, सिंगो मुलुकको लागि नयाँ अध्याय हो ।

म यस क्षणमा अलि भावुक भैरहेको छु, नोस्टाल्जिक पनि भएको छु । एनटिभी वल्र्डको सपना पुरा भएकोमा गौरवान्वित महसुस पनि गरिरहेको छु ।

यसले समय लियो तर, सार्थकता पायो । यसको शुरुवाती चरणदेखि यसलाई यो तहमा पुर्‍याउन योगदान गर्नुहुने सवैप्रति हार्दिक आभार तथा धन्यवाद व्यक्त गर्दछु।

एनटिभी वल्र्ड नयाँ च्यानल मात्र होइन, नयाँ सम्भावनाको ढोका पनि हो । Nepal’s Perspective to the World भन्ने अवधारणासहित शुरु भएको यो च्यानल विश्वभरका नेपालीको साझा आवाज बन्नेछ र नेपाललाई विश्वसामु सही रुपमा चिनाउन, प्रवर्द्धन गर्न र नेपाललाई विश्व मञ्चमा स्थापित गर्न महत्वपूर्ण कडी बन्नेछ भन्ने हाम्रो विश्वास छ ।

एनटिभी प्लसको फ्रिक्वेन्सीमा आजै साँझ ७ बजेदेखि फ्रेस कन्टेन्टसहित ४ घण्टा नियमित प्रसारण हुने एनटिभी वल्र्ड न्युजपोर्टल र यूट्युवसहितका डिजिटल प्ल्याटफर्महरुमार्फत २४सै घण्टा विश्वभरका दर्शकहरुबीच पुग्ने छ ।अहिलेलाई यस सन्दर्भमा यति मात्र भन्न चाहन्छु, कृपया हामीलाई हेरिदिनुस्, सुनिदिनुस्, भिजिट गरिदिनुस्, फलो, सब्सक्राइव, शेयर, लाइक, कमेन्ट जे सकिन्छ सवै गरिदिनुस् । हामीलाई तपाईंहरुको मार्गदर्शन, प्रतिक्रिया र समर्थनको खाँचो छ ।

अन्तमा, दुनियाँमा सार्वजनिक सेवा प्रसारणको सफलता र विफलता यसको स्वायत्तता, स्वतन्त्रता र दीगो आर्थिक स्रोतमा निर्भर हुने गरेको छ ।
नेपालमा सार्वजनिक सेवा प्रसारण ऐन जारी गर्दा स्पष्ट गर्नुपर्ने कतिपय कुराहरु अधुरो र अस्पष्ट छोडिएको छ । यसको स्वायत्ततामा आशंका हुने विषय त्यहाँ छन् ।

सवैभन्दा महत्वपूर्ण पक्ष स्रोतको दिगो व्यवस्था छैन । स्रोतको स्पष्ट र दिगो व्यवस्था नभई यसको स्थायित्व कायम हुन सक्दैन । सार्वजनिक सेवा प्रसारण संस्था स्थापनापछिको पहिलो बजेटमा यसलाई संवोधन गर्ने चेष्टासम्म गरिएन । सार्वजनिक सेवा प्रसारणको मान्यतालाई समेट्न सकिएन । यसलाई सच्याउन आवश्यक छ । यसको स्वायत्तता, स्वतन्त्रता र दिगोपनका लागि म सम्बद्ध सवैसँग विशेष आग्रह गर्न चाहन्छु ।

(पिएसबी नेपालको प्रथम वार्षिकोत्सव एवं एनटिभी वल्र्ड च्यानलको शुभारम्भको अबसरमा कार्यकारी अध्यक्ष डा विष्टले दिनुभएको मन्तव्यको संपादित अंश)